Kiedy warto wziąć kredyt

Efektywność działań gospodarczych określa się wskaźnikami zyskowności ROI lub ROE. Wskaźnik zyskowności aktywów ROI (stopę zysku, ang. Return on investment) to stosunek zysku operacyjnego do kapitału:

ROI = Zo / M  = Zo/S * S/M
gdzie:
Zo - zysk operacyjny
M  - zainwestowany kapitał (aktywa)
S  - wielkość sprzedaży
Zo/S - wskaźnik rentowności (zyskowności) sprzedaży
S/M - wskaźnik rotacji zainwestowanego majątku

Zyskowność kapitału własnego (kapitału netto) ROE liczymy analogicznie:
ROE = Zn/C
Zn - zysk netto
C - kapitał własny (netto)
 

Po przekształceniach otrzymujemy:
ROE = ROI * M/C * Zn/Zo
M/C - współczynnik zadłużenia
Zn/Zo - współczynnik wpływu sfery pozaoperacyjnej

Współczynnik zadłużenia pokazuje w jakim stopniu działalność przedsiębiorstwa jest finansowana ze źródeł obcych (kredyty, zobowiązania). Natomiast współczynnik wpływu sfery pozaoperacyjnej obrazuje oddziaływanie kosztów finansowych (odsetki od kredytów) oraz strat i zysków nadzwyczajnych.

Przykład
Przedsiębiorca zainwestował 10tys. zł w działalność zwolnioną od podatku dochodowego i uzyskał 4tys. zł zysku netto. W tym przypadku ROE = ROI = 40%.
Po uzyskaniu kredytu w wysokości 5tys. zł udało mu się zwiększyć obroty i uzyskać zysk operacyjny 6tys. zł. Po zapłaceniu odsetek w wysokości 1500 uzyskamy zysk netto 4500 zł.
ROE = 4500/10000 = 45%
ROI = 6000/15000 = 40%

W powyższym przykładzie widzimy, że dofinansowanie z zewnątrz dało pozytywny efekt w postaci zwiększenia wskaźnika ROE. Inwestując te same pieniądze (10tys. zł) przedsiębiorca uzyskał dochód wyższy o 500 zł. Wiadomo, że nie zawsze kredyt ma tak zbawienne działanie. Przeanalizujmy, kiedy staje się on opłacalny. W tym celu przyjmujemy, że wskaźnik ROI jest stały, natomiast ROE zmienia się w zależności od warunków zewnętrznych. Zakładając, że nie występują straty i zyski nadzwyczajne otrzymamy zależność między zyskiem operacyjnym a zyskiem netto:

Zn = ( Zo - i*D) * (1-Pd)
i  - oprocentowanie kredytów
D = kapitał obcy (kredyty bankowe)
Pd - stopa podatku dochodowego

Z wcześniej podanych wzorów mamy:
ROE = ROI * M/C * Zn/Zo

Możemy przyjąć, że M = C+D. Otrzymamy:
ROE = ROI * (C+D)/C *  ( ((Zo - i*D) * (1-Pd)) / Zo )
ROE = (1-Pd) * ROI * ( (D+C)/C ) * ( 1 - i*D/Zo )

Ze wzoru na ROI otrzymujemy:
ROI = Zo / (C+D)      ->     Zo=ROI*(C+D)

Po podstawieniu i przekształceniach otrzymujemy:
ROE = (1-Pd) * ROI + (1-Pd) * (D/C) * (ROI-i)
 

Widzimy, że wartość ROE zależy w sposób liniowy od wielkości kapitału obcego. Jednak rodzaj tej zależności określa różnica między wartością ROI a oprocentowaniem kredytów.

Jeśli oprocentowanie jest większe niż ROI, wzrost wartości kredytów wpływa na zmniejszenie współczynnika ROE.

czyli:

Kredytowanie działalności gospodarczej jest opłacalne, jeśli oprocentowanie kredytu jest mniejsze od ROI.

Gdy oprocentowanie kredytów jest mniejsze niż ROI, wzrost wartości kredytów wpływa na wzrost współczynnika ROE, a tym samym umożliwia rozwój przedsiębiorstwa. Dlatego wykazana zależność między wielkością kredytów a ROE jest nazywana dźwignią finansową.

Płynność finansowa

Jak wykazano wcześniej, kredyt wspomaga w dogodnych warunkach rozwój przedsiębiorstwa. Czasem jednak motywacja dla zaciągnięcia kredytu jest inna. Nawet przedsiębiorstwo o doskonałej kondycji finansowej może mieć chwilowe problemy z regulowaniem bieżących należności. Sytuację taką nazywamy utratą płynności finansowej. Można jej zapobiec między innymi poprzez zaciągnięcie kredytu. Jednak ze względu na koszt pozyskania pieniądza powinno się stale śledzić jego przepływ, aby zapobiec takim sytuacjom. Do tego celu służą zestawienia przepływu pieniądza (ang. cach flow).

Podstawowy strumień pieniądza jest oczywiście związany z wypracowanym zyskiem operacyjnym. Jednak do jego wyliczenia bierze się koszty nie powodujące potrzeby wydawania gotówki. Według obecnych przepisów takim kosztem jest amortyzacja środków trwałych. Fakt ten należy uwzględnić przy tworzeniu zestawienia.

Drugi strumień pieniądza wiąże się ze zmianą majątku obrotowego netto. Pojęcie to określa zapotrzebowanie pieniężne z tytułu pozyskiwania czynników wytwórczych. Na majątek obrotowy netto składają się:

Te dwa strumienie pieniężne dają w sumie przepływ pieniądza związany z działalnością operacyjną. Ze sferą pozaoperacyjną związane są przede wszystkim strumienie związane z kosztami pozyskiwaniem kredytów (odsetki) oraz regulowaniem podatków płaconych z zysku.

Najprostsze zestawienie przepływów finansowych mogłoby mieć postać:

• Przychody z zysku
  1. Zysk
  2. Amortyzacja środków trwałych
• Zmiana stanu majątku obrotowego
• Strumień pieniężny z działalności operacyjnej (A+B)
• Odsetki od kredytów
• Podatek dochodowy
• Inne strumienie netto
• Strumień pieniężny z działalności pozaoperacyjnej (F-D-E)
• Strumienie pieniężne netto - cash flow (C+G)

W praktyce stosuje się różne zestawienia w zależności od tego dla jakich celów one służą. Mogą to być zestawienia wykonywane dla następujących celów:

• określenie strategii działania przedsiębiorstwa
• określenie sytuacji płatniczej
• ustalenie zmian w stanie środków pieniężnych (sprawozdawczość)
• ustalenie zmian w kapitale obrotowym (sprawozdania spółek akcyjnych)

W tworzonych sprawozdaniach z przepływów finansowych w miejsce zysku operacyjnego stosuje się zysk po opodatkowaniu. Pozwala to na grupowanie wszystkich źródeł przychodów i ich zastosowania. Nie wyodrębnia się przepływów w działalności operacyjnej i pozaoperacyjnej.